La historia de la escritura
Un viaje a través del tiempo en la evolución de la comunicación escrita

Hacemilesdeaños,enunpequeñopuebloenMesopotamia,ocurrióuneventoimportante.Ungrupodepersonasnecesitabacomunicarsedemaneramásefectiva.Estaspersonaserancomerciantesyagricultores.Teníanqueregistrarinformaciónsobresuscultivosylastransaccionesquerealizaban.Ellosnosabíanqueibaacambiarlahistoriadelahumanidad.
Elprimerpasohacialaescriturafuelainvencióndelospictogramas.Lospictogramaserandibujossimplesquerepresentabanobjetosoideas.Porejemplo,unaimagendeunpezrepresentabaelpezyunaimagendeunacasarepresentabaunacasa.Estosdibujosayudabanatransmitirinformacióndemaneravisual.Lagenteempezóadibujarentabletasdebarroconcañasafiladas.Estatécnicafuemuyútilpararecordarcosasimportantes.Loscomerciantespodíanapuntarcuántasvacasvendieronocuántassemillassembraron.
Coneltiempo,lospictogramassevolvieronmáscomplejos.Lagentecomenzóacombinardiferentessímbolosparacrearnuevossignificados.Así,naciólaescrituracuneiforme.LaescrituracuneiformeesunconjuntodecaracteresqueseutilizabaenlaantiguaMesopotamia.Eranformasenánguloqueseparecíanacuñas,deahísunombre.Estaescrituranosoloservíaparaelcomercio.Tambiénseutilizabaparacontarhistoriasyregistrareventosimportantes.
Mientrastanto,enEgipto,otraformadeescrituraestabasurgiendo.Losegipciosdesarrollaronlosjeroglíficos.Estaseranimágenesquerepresentabansonidosypalabras.Losjeroglíficoseranmásartísticosquelaescrituracuneiforme.Lostemplosylastumbasestabancubiertosdeestosdibujos.Losegipcioscreíanquelaescrituraerasagradaypartedesuscreenciasreligiosas.Usabanlosjeroglíficosparacontarlashistoriasdesusdiosesyfaraones.
EnlaantiguaChina,tambiénseinventóunsistemadeescrituraúnico.LosprimeroscaractereschinoseranpictogramassimilaresalosdeMesopotamiayEgipto.Sinembargo,coneltiempo,sevolvieronmásabstractos.Cadaideogramarepresentabaunaideaopalabracompleta.Estesistemafuemuyefectivoyseutilizódurantesiglos.Hastahoy,laescriturachinaesunodelossistemasmásantiguosqueaúnseutilizan.
Amedidaquelascivilizacionesavanzaban,laescrituracontinuóevolucionando.EnGrecia,secreóelalfabeto.Estesistemaeradiferente.Enlugardeusarsímbolospararepresentarpalabrasoideascompletas,elalfabetogriegousabaletraspararepresentarsonidos.Estecambiofuefundamentalparalaescritura.Habíamenossímbolos,ylagentepodíaaprenderaleeryescribirmásfácilmente.Elalfabetogriegoseconvirtióenlabasedemuchosalfabetosmodernos,incluidoelalfabetolatinoqueusamoshoyendía.
DespuésdeGrecia,losromanosadoptaronelalfabetogriegoyloadaptaronasuidioma.Asínacióelalfabetolatino.EstesistemaseextendióportodoelImperioRomano.Laescriturasevolviópartedelavidadiaria.Lagentecomenzóaescribirlibros,cartasydocumentoslegales.PeronofuesoloenRoma.Otrasculturas,comolascivilizacionesárabesyafricanas,tambiéndesarrollaronsuspropiossistemasdeescritura.
ConlallegadadelaEdadMedia,laescrituracontinuósiendoimportante.Losmonasteriosseconvirtieronencentrosdeconocimiento.Losmonjescopiabanlibrosantiguosamano.Laescriturasevolviónosolounaherramientadecomunicación,sinotambiénunaformadepreservarlahistoria.Loslibroseranrarosyvaliosos.Soloalgunaspersonassabíanleeryescribir,peroesosconocimientoseranesencialesparalaeducaciónylareligión.AmedidaquelaEdadMediaavanzaba,lainvencióndelaimprentaenelsigloXVrevolucionólaescritura.JohannesGutenberg,uninventoralemán,creóunaprensaquepodíaimprimirlibrosrápidamente.Estainnovaciónpermitióqueloslibrosseprodujeranengrancantidad,loquehizoquelalecturaylaescriturafueranaccesiblesparamáspersonas.Ahora,lainformaciónpodíadifundirsemásampliamente,ylasideascomenzaronaexpandirseatravésdeEuropa.LaReformaProtestante,porejemplo,sebeneficiódelaimprenta,yaquelasenseñanzasdeMartínLuterosedistribuyeronrápidamenteenformadepanfletosylibros.Lagenteempezóacuestionartradicionesantiguasybuscarsupropioconocimiento.
EnelsigloXVIII,laIlustracióntrajounnuevoénfasisenlarazónyelpensamientocrítico.Laspersonascomenzaronaescribirensayosytratadosquedesafiabanlasestructurassocialesypolíticas.Laescrituraseconvirtióenunaherramientaparaelcambio.FilosofoscomoVoltaireyRousseauutilizaronlaspalabrasparainspirarrevoluciones.Pronto,laescrituranosoloeraunmediodecomunicación,sinounaformadeexpresiónpersonalycolectivo.
ConlallegadadelsigloXIX,seintrodujeronnuevastecnologíasquetransformaronlaescritura.Seinventólamáquinadeescribir,quepermitióalaspersonasescribirmásrápidoydemaneramásuniforme.Estofueungranavanceparalosescritoresylosperiodistas,yaquelesayudóaproducirtextosdemaneramáseficiente.Tambiénsedesarrollaronnuevosgénerosliterarios,comolanovela,quesevolvieronmuypopularesentrelasmasas.AutorescomoCharlesDickensyMarkTwaincomenzaronaescribirhistoriasquecapturabanlaimaginacióndelpúblico.
EnelsigloXX,lascomputadorasy,mástarde,Internetllevaríanlaescrituraalugaresqueantessecreíanimposibles.Lagentenosolopodíaescribirenpapel,sinoquepodíacompartirsusideasentodoelmundoencuestióndesegundos.Losblogsylasredessocialescrearonnuevasplataformasparalaescritura.Hoyendía,cualquieraconaccesoaInternetpuedeserunescritorycompartirsuspensamientosconmillonesdepersonas.Sinembargo,estanuevaeratambiéntrajodesafíos,comolaveracidaddelainformaciónylapropagacióndenoticiasfalsas.Lahabilidaddeleeryescribirsevolviómáscrucialquenunca,yaquelaspersonasdebíanaprenderadiscernirlainformacióncorrectadelaincorrecta.
Mientrastanto,laescrituranosoloselimitabaalámbitodelacomunicación.Laliteratura,lapoesíayelteatrocontinuabanfloreciendo.AutorescomoGabrielGarcíaMárquezyJulioCortázarenAméricaLatina,porejemplo,dejaronunlegadoimpresionante.Susobrasmostraronquelaescriturapuedesertantounartecomounmediodecríticasocial.Laescrituraseconvirtióenunlugardeencuentroentrelaimaginaciónylarealidad,dondelashistoriaspodíanflorecerydarvidaanuevasideasyperspectivas.
Hoy,laescriturasigueevolucionando.Conelusodedispositivosmóvilesyaplicacionesdemensajería,laformadecomunicarnossiguecambiando.Apesardelasnuevastecnologías,laesenciadelaescriturasemantiene.Desdelospictogramasentabletasdebarrohastapublicacionesenredessociales,laescrituraesuntestigodelahistoriadelahumanidad,unreflejodenuestrasideasyunmedioparaconectaralaspersonasentresí.Laescrituranoessolounconjuntodeletrasenunapágina;esunaherramientapoderosaquehamoldeadoelmundoenquevivimos.