Les films basés sur des livres
Une exploration des adaptations, des similitudes et des différences

Laréalitédépassesouventlafiction.Cettephrasecélèbrerésumepourquoibeaucoupdegensaimentlesfilmsbaséssurdeslivres.Quandonlitunlivre,onutilisenotreimaginationpourvoirlespersonnagesetlesévénements.Ensuite,quandonregardelefilm,ondécouvreuneinterprétationvisuelledecettehistoire.Parfois,c'estincroyable,maisd'autresfois,celapeutdécevoir.C'estcequejevaisexploreraujourd'hui.
PrenonsparexempleHarryPotter.LeslivresdeJ.K.Rowlingontcaptivédesmillionsdelecteurs.L'histoired'Harry,unjeunesorcier,estpleinedemagie,d'amitiéetdecombatscontrelemal.Lefilm,lui,apermisdevoircettemagiesurécran.Lescréaturesfantastiques,lessorts,etmêmelespaysagesdePoudlardviennentà lavieavecdeseffetsspéciauximpressionnants.Laressemblanceentrelelivreetlefilmestforte,carlesfilmssuiventl'histoireavecsoin.Cependant,lesfilmsfontdeschoiximportants.Parexemple,certainspersonnagesn'apparaissentpasoucertainesscènessontcoupéespourajouterdelavitesseaurécit.
D'unautrecôté,prenonsLePetitPrinced'AntoinedeSaint-Exupéry.C'estunlivrequiparledesthèmesdel'amour,delaperteetdel'innocence.L'adaptationcinématographiqueesttrèsdifférente.Elleajoutedesélémentsmodernes,commeunehistoireparallèleavecunefillequidécouvrelePetitPrince.Celadonneunenouvelledimensionaurécit,maiscertainslecteurspeuventpenserquecelaenlèvel'essencedel'œuvreoriginale.AlorsquedansHarryPotter,lefilmrespectebeaucouplelivre,LePetitPrinceprendbeaucoupdelibertésartistiques.
Enplus,laprofondeurdespersonnageschangesouventdanslesfilms.Dansleslivres,onpeutentrerdanslespenséesdespersonnages.Parexemple,dansHarryPotter,oncomprendbienlessentimentsd'Harrysursavieetsesamis.Danslefilm,certainesémotionssonttransmisesparlesacteurs,maisparfois,lesspectateursneressententpaslamêmeconnexion.Celadépendsouventdel'interprétationduréalisateuretdujeudesacteurs.
Ilestégalementintéressantdevoircommentleslivresetlesfilmscréentdesmondesdifférents.DansunlivrecommeLeSeigneurdesAnneauxdeJ.R.R.Tolkien,lesdescriptionsdespaysagessonttellementriches.OnpeutimaginerlabeautédelaTerreduMilieuavecdesmontagnes,desforêtsetdesrivières.Lefilm,d'autrepart,utilisedesuperbesimagesdeNouvelle-Zélande,cequidonnevieà cespaysages.Bienquelesfilmssoientvisuellementépoustouflants,certainespersonnesaffirmentquelesdétailsdulivresontperdus.Lamagiedel'écritureestparfoisdifficileà retrouverdanslesadaptations.
Unaspectquimérited’êtrementionnéestladurée.Leslivrespeuventêtrelongsetdétaillés,alorsquelesfilmsdoiventsouventcondenserl'histoire.Celapeutêtreunavantageouuninconvénient.D'unepart,celafaitensortequelesfilmssontplusaccessibles.D'autrepart,celasignifiequecertainsmomentsclésousubtilitéspeuventêtreperdus.Parexemple,dansLesMisérablesdeVictorHugo,lesthèmessociauxetlesdilemmesmorauxsontcentraux.Danslefilm,cesthèmespeuventêtresimplifiés,cequipeutfrustrerlesspectateursquicherchentunecompréhensionplusprofonde.
Enrésumé,lesfilmsbaséssurdeslivrespeuventoffriruneexpériencedifférente.Parfois,ilsreproduisentfidèlementl'histoire,etparfois,ilsprennentdeslibertésquichangentlaperceptiondel'œuvreoriginale.Quel’onpréfèrelireouregarder,l'importantestd’apprécierl'histoiresoustoutessesformes.Leslivresetlesfilmssontcommedeuxamisqui,bienqu'ilspartagentdeshistoires,ontchacunleurpropremanièrederaconter.Unautreexempleintéressantestl’adaptationdeLaRechercheduTempsPerdudeMarcelProust.Celivreestconnupoursonintrospectionetsaprosecomplexe.L’adaptationcinématographiqueestdifficile,carlaprofondeurdespenséesdeProustestdifficileà traduirevisuellement.Lesacteursdoiventalorstransmettredesémotionsnonseulementpardesmots,maisaussipardesgestesetdesregards.Ainsi,l'accentestsouventmissurlesémotionsà traverslejeudesacteurs,cequipeutparfoisdonneruneinterprétationdifférentedel'œuvreoriginale.Alorsqueleslecteurspeuvents’immergerdanslesréflexionsdeProust,lesspectateurspeuventsesentirdistants,ayantl'impressiondemanquerlarichessedespenséesdupersonnage.
Encontraste,lesadaptationsdethrillersouderomansd’actiontelsqueDaVinciCodedeDanBrownsontsouventplusfacilesà traduireenfilms.L’intrigueetlesuspensesontpalpablesà l’écran,etlesspectateurspeuventressentirdessensationsfortesà mesurequel’histoiresedéroule.Cependant,parfois,cesadaptationspeuventnégligerlaprofondeurdesthèmesexplorésdanslelivre.Danslelivre,ilyadesréflexionssurlafoi,l’histoireetlesecret,maisdanslefilm,l'accentestsouventmisuniquementsurl'actionetlemystère.Celapeutdécevoirlesfansdulivrequis’attendaientà plusdeprofondeuretdenuance.
Unaspectcrucialestégalementlamusiqueetlesondanslesadaptations.Dansunlivre,lesmotscréentdesimagessonoresdansl'espritdulecteur.Enrevanche,dansunfilm,lamusiqueetleseffetssonoresajoutentunenouvellecoucheà l'expérience.Parexemple,dansLeHobbitdeJ.R.R.Tolkien,labande-sondufilmcontribueà créeruneatmosphèreépiquequiplongelesspectateursdansl'aventure.Cependant,certainscritiquespensentquelamusiquepeutparfoistropdirigerlesémotions,rendantlesréactionsdespersonnagesmoinsauthentiques.Celamontrecomment,mêmesilesfilmspeuventaméliorerleshistoiresenlesrendantplusdynamiques,ilspeuventaussiinfluencerlamanièredontnousressentonslespersonnages.
Enfin,parlonsdespublics.Leslivresetlesfilmspeuventtoucherdesaudiencestrèsdifférentes.Certainespersonnespréfèrentlaprofondeuretlaréflexiond'unlivre,tandisqued’autresaimentl’immédiatetéetl’excitationducinéma.Eneffet,lesfilmsattirentsouventunepopulationpluslarge.UnfilmcommeTwilightabeaucoupplusdespectateursquelelivren'adelecteurs,carlesgensrecherchentdesdivertissementsrapides.Cetaspectsoulèvedesquestionssurl'impactcultureldesfilmsparrapportauxlivres.Lesfilmspeuventpopulariserdeshistoiresquiauraientpuresterinconnues,maisparfois,ilspeuventsimplifierdesidéesrichesenréalisantuniquementl'attraitcommercial.
Enconclusion,lesfilmsbaséssurdeslivressontunsujetricheetfascinant.Ilsnousmontrentlacomplexitédel'adaptationd'uneœuvrelittéraireà unformatcinématographique.Chaqueadaptationapportesespropresdéfisetsespropresmerveilles.Ilestimportantdecomprendreque,mêmesilesfilmspeuventnepastoujourscapturertoutelaprofondeurd'unlivre,ilsoffrentunemanièredifférentedevivrel'histoire.Enfindecompte,qu'onsoitamateurdelivresoudefilms,apprécierleshistoiressoustoutesleursformesnousenrichitetnousconnecte.Celanousrappelleaussiquechaquemédiumasespropresforces,etquensemble,livresetfilmspeuventcréeruneexpérienceinoubliablepourtouslesamateursderécits.Ainsi,chaquefoisquenouschoisissonsdelireunlivreouderegardersonadaptation,nousfaisonsuneaventureunique.