Sostenibilità in architettura: costruire per il futuro
Un nuovo modo di pensare agli edifici e all'ambiente

Negliultimianni,ilmondohavistouncrescenteinteresseversolasostenibilità.Questotemaèdiventatocrucialeinmoltisettori,mainparticolarenell’architettura.Costruireinmodosostenibilesignificapensarenonsoloall'esteticadiunedificio,maancheall'impattochequestohasull’ambiente.Conl'aumentodellapopolazionemondialeeilcambiamentoclimatico,lecittàstannoaffrontandoenormisfide.Gliarchitettiegliingegnerihannoquindiilcompitodiinventaresoluzionichepossanomigliorarelaqualitàdellavitasenzadanneggiareilpianeta.
Unodeiprincipaliproblemichelecittàdevonoaffrontareèl'usoeccessivodellerisorsenaturali.Ognigiorno,gliedificiconsumanograndiquantitàdienergia,acquaemateriali.Questoportaauncrescenteinquinamentoeaun'esaurimentodellerisorse.Ogniannosicostruisconomilionidinuoviedificinelmondoemoltidiessinonsonoprogettatiperesseresostenibili.Adesempio,l'usodimaterialinonriciclabiliel'energiaprodottadafontifossilicontribuisconoalcambiamentoclimatico.Lecittàsistannoriscaldandoelecondizionimeteorologichestannodiventandosemprepiùestreme.
Tuttavia,esistonosoluzioniinnovativeperaffrontarequestiproblemi.Primaditutto,gliarchitettiinizianoasceglierematerialisostenibili.Questosignificautilizzarelegnodaforestegestiteinmodoresponsabile,materialiriciclatieprodottilocali.Utilizzandoquestimateriali,siriducenonsolol'energianecessariapertrasportarli,maanchel'impattoambientale.Inoltre,moltiedificimodernisonoprogettatiperessereaenergiazero,cioèproduconotantaenergiaquantoneconsumano.Questoèpossibilegrazieall'usodipannellisolarieditecnologieavanzateperilriscaldamentoeilraffreddamento.
Unaltroapprocciocreativoèl’usodispaziverdiinarchitettura.Giardiniverticali,tettiverdieareeverdipubblichepossonoaiutareamigliorarelaqualitàdell'ariaearidurrel'effettoisoladicalorenellecittà.Glispaziverdinonsolofornisconoombraefrescura,mafavorisconoanchelabiodiversitàeoffronoaicittadiniunluogodoverilassarsiesocializzare.
Inoltre,ildesignbioclimaticoèun'importantestrategiaperridurreilconsumoenergeticodegliedifici.Questoapproccioconsiderailclimalocaleeorientagliedificiinmododamassimizzarelalucenaturaleeminimizzarelanecessitàdiriscaldamentoeraffreddamentoartificiali.Adesempio,lefinestrepossonoessereposizionatestrategicamentepersfruttareiventiprevalentiegarantireunricambiod’arianaturale.
Leaziendechecostruisconoedificisostenibilinonstannosologuadagnandoiriconoscimenti,mastannoancheattrattandoclientieinvestitori.Icittadinisonosemprepiùinteressatiavivereelavorareinspazicherispettanol'ambiente.Moltigiovanicercanoanchepostidilavorochehannounimpattopositivosullasocietà.Questotrendhaspintoleaziendeainvestireinpratichedicostruzionesostenibilieresponsabili.Unaltroproblemasignificativoèlagestionedeirifiutidurantelacostruzione.Gliedificitradizionaliproduconoenormiquantitàdimaterialediscarto,comecemento,legnoemetallo.Questononsoloinquinal'ambiente,maoccupaanchespazionellediscariche.Tuttavia,semprepiùarchitettistannosviluppandostrategieperridurreirifiuti.Adesempio,sistannoutilizzandotecnichedicostruzionemodulari.Questisistemipermettonodicostruireedificiinmodopiùefficiente,riducendoilmaterialesprecato.Imodulipossonoessereassemblatiinlocoe,senecessario,possonoancheesseredisassemblatieriutilizzatiinfuturo.
Inoltre,imaterialiinnovativi,comeilcalcestruzzoriciclatooibiocompositi,stannoguadagnandopopolaritàperleloroproprietàsostenibili.Questimaterialinonsoloriduconol'impattoambientalemapermettonoanchedicrearestruttureunicheemoderne.Unesempioèlarealizzazionediedificiconmaterialiriciclatiprovenientidavecchiecostruzioni.Nonsolosiriducelaquantitàdirifiuti,masipreservanoancherisorsepreziose.
Inaggiunta,lecomunitàstannodiventandosemprepiùprotagonistenelprocessodecisionalerelativoallacostruzione.Lepersonevoglionoesserecoinvolteeaverevoceincapitolosucomevengonoprogettatiglispazipubblicieprivati.Questohaportatoaun’architetturapiùpartecipativa,dovegliarchitettilavoranoinsiemeaicittadinipercrearespazicherispondanorealmenteailorobisogni.L'architetturanonèpiùsolounaquestionediestetica,marappresentaunapartefondamentaledellavitadellepersone.Questiprogettiсоциалizzanoildibattitosullasostenibilitàesucomesipossonorealizzareedificichemiglioranolaqualitàdellavita.
Inquestocontesto,ilconcettodicittàintelligentigiocaunruolocruciale.Questecittàutilizzanotecnologieavanzateperottimizzarel'usodellerisorseemigliorareilbenesseredeicittadini.Adesempio,l'illuminazionepubblicapuòessereattivatasoloquandoqualcunoèpresente,risparmiandoenergia.Inoltre,itrasportipubblicipossonoesseregestitiinmodopiùefficientegrazieall'analisideidati.Laprogettazionedispaziaccessibiliesostenibilièfondamentaleperunacittàintelligente.Gliarchitettipartecipanoinmodoattivoaquestiprogetti,lavorandofiancoafiancoconingegneriepianificatoriurbani.
Nelmondodellasostenibilità,èchiarochel'educazionegiocaunruolofondamentale.Universitàescuolestannocreandocorsichemettonoinevidenzal'importanzadellaprogettazionesostenibile.Ifuturiarchitettiimparanoaconsiderarel'impattoambientalesindall'iniziodeilorostudi.Leazienderichiedonosempredipiùprofessionistiformatinellasostenibilità.
Inconclusione,costruireperilfuturorichiedeuncambiodimentalità.Lasostenibilitànonèsolounascelta,maunobbligoeticoversolegenerazionifuture.Ogniedificiorappresentaun'opportunitànonsolopermigliorarelavitadellepersone,maancheperlasciareunpianetasanoefiorente.Scegliendomaterialisostenibili,riducendoirifiuti,praticandolaprogettazionebioclimaticaecoinvolgendolecomunità,gliarchitettipossonocontribuireacrearecittàpiùviveesostenibili.Questononèsolounobiettivoperilpresente,maunanecessitàperilfuturodelnostropianeta.Siamotuttiresponsabilieabbiamoilpoteredifaresceltepositive.Creandoedificiecomunitàpiùsostenibili,possiamofareladifferenzaecostruireundomanimigliore.